Echografie is een waardevolle aanvulling op het lichamelijk onderzoek. Derhalve worden steeds meer specialisten echografisch opgeleid. Tijdens de Concilium vergadering van september 2020 is besloten een werkgroep op te richten om implementatie van echografie binnen de opleiding tot klinisch geriater te onderzoeken. Dit heeft geleid tot implementatie van Point-of-Care Ultrasound (POCUS) in de opleiding tot klinisch geriater. Vanaf 2022 zullen alle AIOS geriatrie een verplichte cursus (spoed) echografie volgen en zal POCUS een onderdeel worden van de opleiding.
Achtergrond
Echografie kan- net als het gebruik van een stethoscoop- een aanvulling zijn op het lichamelijk onderzoek. Het kan aan bed worden verricht en is niet belastend of schadelijk voor de patiënt. Er komen naast de vaste apparaten ook steeds meer handheld apparaten op de markt, die het gebruik aan bed steeds makkelijker en aantrekkelijker maken. Met behulp van deze techniek kunnen eenvoudige ja/nee vragen direct aan het bed van de patiënt worden beantwoord. Is er sprake van overvulling of ondervulling? Is er sprake van longoedeem? Is er sprake van een consolidatie? Is er sprake van een hydronefrose? Is er sprake van vrij vocht in het abdomen? Hier kan dan actie op worden ondernomen. Bedside echografie wordt in toenemende mate gebruikt om deze vragen te beantwoorden. POCUS is bedoeld als aanvulling op het lichamelijk onderzoek en kan niet gezien worden als vervanging van een echo door de radioloog of cardioloog.
Echocursus en essentiële onderdelen voor de klinisch geriater
Alle (nieuwe) AIOS klinische geriatrie zullen vanaf 2022 een verplichte echocursus volgen tijdens het onderdeel interne geneeskunde. Dit zal een gecertificeerde cursus zijn die zij gaan volgen tijdens de vooropleiding interne geneeskunde samen met de AIOS interne geneeskunde. De externe (landelijke) cursussen die voldoen aan de door de Werkgroep Echografie gestelde eisen zijn de NIV-cursus Echografie (https://www.internisten.nl/voor-leden/cursusaanbod-en-events/) en de DEUS Point-of-Care Echografie Interne Geneeskunde cursus (https://www.deus.nl/cursus/point-of-care-echografie-interne-geneeskunde).
De aangeboden echocursussen richten zich op de interne geneeskunde in breedste zin. Onderstaande onderdelen van de echocursus zijn relevant voor de (toekomstige) klinisch geriater:
• Kennis van de basisprincipes echografie
• Pulmonaal
- Longoedeem
- Pleuravocht en empyeem
- Pneumonie
• Cardiaal
- Globale inschatting linkerventrikelfunctie
- Herkennen rechtsbelasting
- Pericardvocht en tamponade
- Vena cava inferior in beeld brengen en een inschatting maken van de volumestatus
• Abdominaal
- Intra-peritoneaal vrij vocht
- Aneurysma aortae
• Urinewegen
- Hydronefrose
- Blaasvolume
• Perifere IV toegang
De volgende onderdelen worden gezien als essentieel voor de dagelijkse praktijk: beoordelen van de vullingsstatus, longechografie, basis-echocardiografie en het herkennen van hydronefrose.
Klik hier voor het document 'Inbedden echografie (POCUS) in opleiding tot klinisch geriater'.
Klik hier voor het document 'Handleiding voor opleidingsinstellingen: Implementeren van echografie (POCUS)'
Klik hier voor het document 'Wetenschappelijke onderbouwing'
Klik hier voor ervaringsverhalen m.b.t. bed-side echografie